Cây Chiêu liêu

Với cái tên rất đặc biệt và thường được biết đến với là cây trồng đường phố, cây Chiêu liêu ngày càng được biết đến nhiều hơn. Bởi ngày nay, cây chiêu liêu còn có thể làm cây công trình đô thị rất đẹp và được ưa chuộng. Ở bài viết này, chúng tôi mời quý vị cùng tìm hiểu một vài thông tin về cây chiêu liêu.

Hình: Cây chiêu liêu trồng đường phố

1. Thông tin cây chiêu liêu.

Tên thường gọi: Cây chiêu liêu, cây Kha tử, Chiêu Liêu xanh, cây tiếu, cây sang hay cây bana.

Tên khoa học: Terminalia reticulata Roth,  họ: Bàng – Combretaceae.

Hình: Hoa cây chiêu liêu

2. Ứng dụng của trồng cây Chiêu Liêu

- Trồng làm công trình: Cây chiêu liêu được sử dụng nhiều làm cây công trình, cây được trồng nhiều ở các tuyến đường phố, các Resort, khu nghỉ dưỡng. Ở những nơi này cây thường được trồng nhiều với mục đích tạo bóng mát cảnh quan.

Vị trí trồng: Cây trồng vỉa hè, cây trồng trang trí lối vào, cây trồng tại bãi xe, cây trồng 2 bên lối đi, trồng ở các con đường, dải phân cách.

Hình: Cây chiêu liêu

- Trồng làm cảnh tại cơ quan, nội khu chung cư, trồng tại gia đình: Cây được sử dụng để trồng làm tiêu cảnh sân vườn. Với hình dáng thẳng, tán xòe ngang nên cây được nhiều cơ quan, đơn vị chọn trồng làm cây trang trí nội khu, cây trồng bóng mát tại các cơ quan đơn vị đó. Bên cạnh đó cây cũng được nhiều người dân chọn để trồng tại nhà làm cây trang trí, cây bóng mát.

Hình: Cây chiêu liêu trồng nội khu chung cư

3. Đặc điểm hình thái cây chiêu liêu.

Thân cây: Cây là một loại cây thây gỗ trung bình. Thân cây có hình trụ rất tròn và thẳng tắp. Thân cây trưởng thành có thể cao từ 5m tới 10m tùy theo điều kiện sinh trưởng. 

Tán cây: Cây có tán rộng có thể trồng trong khuôn viên ngoại thất hay trong các khu đô thị, vỉa hè đường phố. Tán phân nhiều tầng giống cây bàng hay cây hoa sữa. Cây thường mọc hoang và được trồng nhiều ở các tỉnh miền Nam nước ta.

Hình: Cây chiêu liêu

Lá và hoa: Cây chiêu liêu có là mọc đối, cuống ngắn. Hoa thường mọc ở đầu cành hoặc kẽ lá. Lá dài khoảng 10 – 20 cm và rộng khoảng 5 – 10cm tùy vào độ phì nhiêu của đất và lượng ánh sáng mà cây hấp thụ được.

Hoa của cây chiêu liêu mọc dạng bông nhiều hoa nhỏ giống như chùm hoa sữa. Quả hình trứng, 2 đầu nhọn có 5 cạnh dọc. Đường kính 2,5 – 3cm; dài 3 – 5cm. Vỏ màu nâu nhạt. Hạch (hột) cứng chắc, thịt dày (khi khô chỉ còn 2 – 4mm), vị chua chát, có một hạt cứng.

Hình: Quả cây chiêu liêu được phơi khô

Rễ cây: Cây có rễ cọc nhỏ. Rễ cây có số lượng nhiều nhưng ngắn và có nhiều xúc to. Rễ cây tương đối nhỏ nên sức vươn kém - nhưng bù lại nó an toàn cho các công trình ngầm.

4. Công dụng cây chiêu liêu.

Ngoài chức năng làm đẹp đường phố, cây chiêu liêu còn là một vị thuốc quý.

Vị thuốc chữa ho khản tiếng do phế hư hay chữa bệnh đau bụng, bệnh lỵ mãn tính. Ngoài ra còn chữa ngộ độc do thức ăn bị nhiễm khuẩn bằng cách nướng chín bỏ hạt 8g, Hoàng liên 5g, Mộc hương 5g làm bột mịn. Chia làm 3 lần uống trong ngày, chiêu với nước sôi để nguội.

Quả Chiêu liêu hay Kha tử là một vị thuốc chuyên dùng chữa đi ỉa lỏng lâu ngày, chữa lỵ kinh niên; còn dùng chữa ho mất tiếng, di tinh, ra mồ hôi trộm, trĩ, xích bách đới.

Hình: Cây chiêu liêu trồng resort

5. Kỹ thuật nhân giống và cách trồng chăm sóc cây Chiêu liêu.

5.1 Cách nhân giống cây chiêu liêu.

Hình: Vườn cây Chiêu Liêu

Ở Việt Nam chưa có tập quán trồng chiêu liêu. Theo kinh nghiệm ở Ấn Độ, tháng 8-9 khi quả bắt đầu rụng phải đi thu nhặt ngay, nếu không các loài thú sẽ ăn hết. Quả chiêu liêu mang về phải phơi đến khô hoàn toàn. Sau đó tách lớp vỏ quả khô đi chỉ để lại hạt.

Do vỏ hạt chiêu liêu quá cứng nên có thể xử lý bằng cơ học hoặc hoá học để làm mỏng lớp vỏ hạt, tạo điều kiện cho hạt nảy mầm nhanh, nhưng chú ý không được làm ảnh hưởng đến phôi ở trong.

Ngâm hạt chiêu liêu trong nước lạnh trong 36 giờ. Không nên gieo thẳng vào hố trồng, vì tỷ lệ sống sẽ thấp mà cần phải gieo trong vườn ươm vào trước mùa mưa, phủ lớp đất mỏng lên trên và tưới nước.

Thường tỷ lệ nảy mầm chỉ đạt 20%. Cũng có thể trồng chiêu liêu bằng cành, nhưng kết quả không tốt bằng phương pháp dùng hạt.

 Khi trồng trong rừng phải mở tán, đảm bảo cho cây non có đủ ánh sáng để phát triển. Nơi thưa quá phải trồng dặm.

5.2  Kỹ thuật trồng, chăm sóc cây chiêu liêu.

-Tiến hành trồng chiêu liêu vào đầu hay cuối mùa mưa. Việc che bóng cho cây mạ trong vườn ươm và cây non mới trồng là cần thiết.

-Sau khi trồng, nếu không đủ độ ẩm phải tưới cho cây chiêu liêu non mới trồng. Một năm phải chăm sóc ít nhất 2 lần vào đầu và cuối mùa mưa. Chú ý phát cây leo, bụi rậm để cây không bị che lấp ánh sáng.

-Thường phải chăm sóc chiêu liêu trong 3 năm đầu.

Hình: Cây chiêu liêu tại vườn ươm

Chiêu liêu có chức năng làm đẹp đường phố trong các công trình đô thị và là một vị thuốc quý. Chiêu liêu không quá to nên cũng có thể trồng trong sân vườn tiện lợi. Vì vậy, mua cây chiêu liêu là một “đầu tư có lãi” với bạn.

Xem thêm:

Cây bàng đài loan - họ gần với cây Chiêu Liêu

Tác giả: KS.Diện Hứa