Cây cọ lá xẻ

 Hình: Cây cọ lá xẻ công trình

Hình: Cây cọ lá xẻ dâm ủ

Trong hệ thống cây xanh đô thị, nhóm cây thân cột đóng vai trò quan trọng. Chúng được sử dụng nhiều không chỉ vì chức năng tạo bóng mát mà chủ yếu là tạo nét mỹ quan, tô điểm cho không gian xanh- sạch-đẹp. Một trong những loại cây thuộc họ cau lùn là cây cọ lá xẻ.

Tên thường gọi của cây cọ lá xẻ:

cây cọ lá xẻ, cọ tàu, cọ trơn lá xẻ.

Tên khoa học: Livistona chinensis, thuộc họ thực vật: Arecaceae

Nguồn gốc và ý nghĩa tên gọi cọ lá xẻ:

Giả thiết 1: Tên gọi này có lẽ bắt nguồn từ khi nhà khoa học người Áo Nicolaus Joseph von Jacquin  phát hiện lần đầu tiên ở Trung Quốc và công bố dưới tên khoa học Latania chinensis Jacq., 1801, về sau nhà khoa học người Anh Robert Brown cùng nhà khoa học người Đức Karl Friedrich Philipp von Martius công bố lại dưới tên Livistona chinensis (Jacq.) R.Br ex Mart., 1838; trong đó có tính ngữ “chinensis” có nghĩa là ở Trung Quốc.

Giả thiết 2: Cây cọ có hình thái lá cọ bị chẻ sâu tới tận gần cuống lá - hình thái lá này khác so với lá các loại cọ khác nên người Việt gọi nôm na là: Cọ lá xẻ.

Và có lẽ cũng vì thế mà nó được thế giới biết dưới tên tiếng Anh là Chinese fan palm (Cọ quạt trung Quốc) hoặc Chinese fountain palm (Cọ vòi phun Trung Quốc), trong lúc đó ở Trung Quốc nó được gọi là Bồ quì (蒲葵).

Nguồn gốc: Cọ lá xẻ có nguồn gốc ở Nam Trung Quốc, Nam Nhật Bản, Đài Loan và Việt Nam; được trồng rộng rãi ở nhiều vùng á nhiệt đới và nhiệt đới từ châu Á đến châu Mỹ và ở nhiều đảo biển.

Hình: Cây cọ lá sẻ cao 3-4m

Đặc điểm hình thái:

Cọ lá xẻ vốn là một loài cây rừng thuộc loại cây gỗ thứ sinh, thường xanh, chiều cao cây trưởng thành biến động từ 3-25 m tùy điều kiện sống, khi mọc tự nhiên ở môi trường thích hợp cây có chiều cao trung bình khoảng 15 m trở lên, trong lúc cây được trồng trong các công viên, trên các vỉa hè đường phố… do điều kiện đất kém dinh dưỡng, ít được chăm bón, cây thường chỉ cao khoảng 5-7 m.

Thân cây cọ lá xẻ có dạng hình trụ tròn đường kính khoảng 20-30 cm, mang nhiều lá tập trung ở đỉnh, những lá già mọc xụ hướng đất, những lá bánh tẻ mọc chếch và chếch ngang, những lá non mọc thẳng đứng, tất cả kết thành một vòm tán hình cầu, trông tự như một vòi nước đang phun tỏa theo mọi hướng.

Lá cọ lá xẻ có cuống dài 40-50 cm, có gai dài 1-3 cm, mang một phiến hình quạt mù lục tươi, xẻ thành nhiều tia dài 50-80 cm, xụ. Hoa tự (phát hoa) dạng chùm tụ tán; mang hoa lưỡng tính, mẫu ba (6 nhị, bầu noãn 3 buồng). Quả tròn dài, to 11-13 mm, màu xanh lam đậm lúc chín.

Hình: Lá cây cọ lá xẻ có hình thức khác so với các loại khác

Đặc điểm sinh trưởng:

Cọ lá xẻ là cây ưa sáng toàn phần, nhưng lúc còn nhỏ thì thích che bóng nhẹ. Cây cọ lá xẻ thích đất ẩm nhưng thoát nước tốt, lúc còn non trẻ cần đủ nước để sinh trưởng bình thường, cần tưới nước trong những ngày nắng nóng, khô hạn, nhưng khi trưởng thành có khả năng chịu hạn tốt nhiều tháng trong năm; cây thích đất màu mỡ nhất là khi cây chưa đến độ thành thục, nhưng cũng chịu được đất kiềm dinh dưỡng thấp.

Khi cần hạn chế chiều cao cây cọ lá xẻ, ngoài việc chọn trồng ở khoảng không gian có độ chiếu sáng toàn phần, hạn chế bón phân, người ta có thể chọn giống thấp cây. Giống thấp cây thường được nhiều nơi trên thế giới chọn khá phổ biến là Livistona chinensis var. subglobosa.

Hình: Cây cọ lá xẻ lùn

Tác dụng của cây cọ lá xẻ:

Tác dụng chủ yếu của cây là tôn tạo cảnh quan, được nhân giống bằng hạt và trồng làm cảnh ở các không gian đô thị khác nhau.

Cây cọ lá xẻ được trồng đơn độc để tạo nét chấm phá các công trình; trồng thành cụm 3-5 cây hoặc thành đường vòng cung nhỏ để trang trí công viên, các khu chung cư mở; trồng thành hàng liên tục hoặc từng dải đứt đoạn trên các vỉa hè đường phố, dải phân cách, bờ sông.

Ở một vài vùng có cây Cọ lá xẻ mọc tự nhiên, người dân bản xứ còn lấy lá để lợp nhà.

Với những lợi ích mà cây cọ lá xẻ mang lại, thì việc chọn mua cây cọ lá xẻ về trồng là một ý tưởng hay. Từ đó, những người cung cấp hoặc bán cây cọ lá xẻ cũng thường xuyên tìm thêm nhiều giống cọ lá xẻđể phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng.

Cách trồng và chăm sóc cây cọ lá xẻ:

Hiểu cách trồng hơn ai hết là những đơn vị bán cây cọ lá xẻ, từ đó, kinh nghiệm trồng cũng như chăm sóc cây cọ lá xẻ được tư vấn cho người mua cây cọ lá xẻ, để trong quá trình trồng cũng như chăm sóc đúng cách sẽ giúp cho cây cọ lá xẻ được tươi và sống lâu hơn.

Hình: Cây cọ lá xẻ giống tại vườn ươm

-  Cây không chịu được khô hạn khi mới trồng. Giữ đất xung quanh cây luôn luôn ẩm. Tưới nước cho cây cọ hàng ngày trong hai tuần đầu tiên sau khi trồng bằng cách để một vòi nước chảy chậm ngay ở gốc. Sau đó, giảm xuống còn 2 đến 3 lần một tuần vào buổi sáng hoặc buổi chiều, không tưới nước vào giữa trưa.

-  Nếu trồng cây trong chậu, bạn nên dùng đất trộn với một phần chất khoáng bón cho cây, một phần than bùn và một phần đất chậu. Cần nhớ rằng chậu phải có lỗ thoát nước dễ dàng.

-  Bón phân cho cây hai hoặc ba tháng sau khi trồng. Dùng phân bón theo hướng dẫn ghi trên bao bì để mang lại hiệu quả tốt nhất cho cây.

Khi một công trình cần trồng chấm phá hoặc tạo dải, tạo cụm bằng cây thân cột thì Cọ lá xẻ là một trong những loài cây bản địa nên xem xét để đưa vào danh mục chọn lựa. Chọn mua cây cọ lá xẻ một trong những cây cảnh công trình vừa tiết kiệm chi phí đầu tư, vừa giữ được bàn sắc văn hóa dân tộc hơn là chọn các loài Cau vua, Cọ dầu như cao trào hiện nay.

Xem thêm:

Cây cọ da trơn trồng công trình.

tg: Diện Hứa.